Gradski portal: Aktuelna predsjednica Evropske Komisije je, u nedavnoj debati za evropske izbore održanoj u Mastrihtu, signalizirala kako bi, nakon izbora, koalirala sa Evropskim konzervativcima i reformisitma koji predstavljaju radikalnu desnicu na evropskom političkom tržištu.
Kako komentarišete tu eventualnu koaliciju i kako bi ona mogla da utiče na crnogorski evropski put, imajući u vidu skepsu koju vlada među evropskim desničarima u odnosu na proširenje?
Darmanović: Partija evropskih konzervativaca i reformista (ECR) koju predvodi italijanska premijerka Đorđa Meloni i njihova poslanička grupa u Evropskom parlamentu su jasno na desnom krilu političkog spektra, ali, ipak nijesu najradikalnija desna struja, već tu poziciju drži grupacija pod nazivom Identitet i demokratija u kojoj su okupljeni nacionalisti i euroskeptici, kao npr. Nacionalno okupljanje Marin Le Pen iz Francuske, Alternativa za Njemačku (AFD) kojoj prijeti zabrana od njemačkog ustavnog suda, italijanska Liga Sjever Matea Salvinija, holandska Partija slobode Gerta Vildersa, i druge slične partije.
Prognoze govore da će krajnja evropska desnica značajno poboljšati svoj rezultat na predstojećim izborima za Evropski Parlament, ali ni izbliza toliko da bi mogli da utiču na sastav Evropske komisije.
Dvije glavne umjerene struje, desno-centristička Evropska narodna partija (EPP) i lijevi centar okupljen u Partiji evropskih socijalista i demokrata (S&D) sigurno će ponovo ostvariti pobjedu na evropskim izborima, ali najvjerovatnije ne dovoljnu da stignu do apsolutne većine od 361 poslanika.
Njihovi potencijalni partneri mogu biti već pomenuti Evropski konzervativci i reformisti (ECR) ili grupacija evropskih liberala i demokrata Obnoviti Evropu u kojoj se nalazi npr. Makronova Republika u pokretu.
Vjerujem da će se politika proširenja EU, pa samim tim i njen pristup Zapadnom Balkanu, nastaviti i sa novim sastavom Evropske komisije i da se tome neće protiviti ni Partija evropskih konzervativaca i reformista.
Italija je, na primjer i pod vladom Đordje Meloni ostala vjerna politici proširenja.
Gradski portal: Uzimajući u obzir izjavu da neće biti saradnje sa evropskom radikalnom desnicom koju je naglasio Nikolas Šmit, jedan od lidera evropskih socijalista, u kojoj mjeri takva izjava može poljuljati tzv. Veliku koaliciju u Evropskom parlamentu a samim tim i poljuljati posvećenost Evropske Unije ka proširenju?
Darmanović: Iz izjave Nikolasa Šmita, kandidata socijaldemokrata za predsjednika Evropske komisije, moglo bi se zaključiti da on ne pravu preveliku razliku izmedju dvije desničarske grupacije u Evropskom parlamentu i da su one za njega podjednako neprihvatljive kao mogući partneri.
Stav hrišćanskih demokrata, koji je iskazala Ursula for der Lajen je drugačiji, jer ne odbacuje mogućnost koalicije sa Partijom evropskih konzervativaca i reformista.
Ovo su predizborne izjave. Kada se prebroje rezultati, ukoliko EPP i S&D ne budu imali dovoljnu većinu, moraće da traže partnere za sastav evropske vlade.
U takvoj situaciji pragmatizam obično prevladava nad ideološkim preferencijama. Zato ne vjerujem da će “velika koalicija” desnog i lijevog centra biti uzdrmana na ovom pitanju.
Gradski portal: Znamo da nije dovoljno samo ispuniti uslove iz pregovaračkih poglavlja i postati novi član već je neophodna saglasnost svih članica Evropske Unije.
Postoji li takav konsenzus danas među članicama Evropske Unije i kakva je pozicija Crne Gore u odnosu na to pitanje?
Darmanović: Postoji prilična načelna saglasnost o nastavku politike proširenja. Reklo bi se da je, nakon ruske agresije na Ukrajinu, ovaj stav dodatno učvršćen, jer je EU shvatila da proširenje ima i značajnu geopolitičku dimenziju.
Da tamo gdje vi nijeste aktivni, u prazni prostor mogu uskočiti vaši geopolitički protivnici. To, ipak, ne znači da će EU zanemariti svoje vrijednosti i standarde, niti da će zemlje koje ih ne ispunjavaju moći da računaju na pristupanje Uniji.
Osim toga, jedna grupa većih zemalja, a posebno Francuska, smatra da proširenja teško može biti prije nego se promijeni konsensualni način odlučivanja u kojoj svaka članica raspolaže pravom veta.
Ovo pitanje može značajno uticati na dinamiku procesa širenja Unije.
Crna Gora nije u ovome izuzetak i moraće da prodje kroz sve faze procesa, ali, ukoliko ispunjava svoje obaveze, okolnost da je veoma mala zemlja čini je gotovo idealnim kandidatom.
Naravno, moguć je i negativni scenario – da sami sebi postanete protivnik.
Tako nešto se dešava upravo ovih dana. Da li u našoj političkoj klasi zaista neko misli da rezolucijama u parlamentu možete provocirati i izazivati susjedne zemlje koje su već članice EU i da će to prolaziti bez ikakvih posledica.
S.Š
